رمان حادثهایرمان یکی از گونه‌های ادبیات است که انواع گوناگونی را شامل می‌شود و محدوده و انواع آن تا حدی مشخص و تعریف شده است و قابلیت‌های بسیاری در انواع ادبی و ارتباط آنان با یکدیگر وجود دارد که یکی از توانایی‌ها ترکیب انواع با یکدیگر و آفرینش نوعی مستقل از این ترکیب است،که در رمان حادثه‌ای شاهد این امر هستیم. ۱ - رمانرمان یکی از گونه‌های ادبیات است که انواع گوناگونی را شامل می‌شود و محدوده و انواع آن تا حدی مشخص و تعریف شده است و قابلیت‌های بسیاری در انواع ادبی و ارتباط آنان با یکدیگر وجود دارد که یکی از توانایی‌ها ترکیب انواع با یکدیگر و آفرینش نوعی مستقل از این ترکیب است، [۱]
«سال‌های ابری» در نگاهی نو (اتوبیوگرافی – رمان)، علی‌اکبری، نسرین؛ و کوچکیان، طاهره؛ مجله‌ی تخصصی زبان و ادبیات دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد (دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد)، زمستان ۱۳۸۶، ۴۰۴ (پی در پی ۱۵۹)، ص۱۹۵.
که در رمان حادثه‌ای شاهد این امر هستیم.۲ - رمان حادثهایرمان حادثه‌ای رمانی است که در آن تکیه‌ی اصلی بر حوادثی است که در رمان اتفاق می‌افتد، در واقع حوادث متعدد و گوناگون، چهارچوب داستان را تشکیل می‌دهد. [۲]
انواع ادبی، شمیسا، سیروس؛ تهران انتشارات فردوسی، ۱۳۷۶، چاپ پنجم، ص۱۵۵.
رمان حادثه‌ای فی‌الواقع چیزی نیست جز مجموعه‌ای از اتفاقات و ماجراهای پی‌در‌پی و مختلف که در طول زمان، به صورت مکرر حادث می‌شوند. در این نوع رمان، پیرنگ و شخصیت یا شخصیت‌های داستان تابع حوادث داستان است. [۳]
ادبیات داستانی، میرصادقی، جمال؛ تهران، انتشارات علمی، ۱۳۸۲، چاپ چهارم، ص ۴۵۴.
و هدف نویسنده از تکرار حوادث، جذب و سرگرمی خواننده است.۳ - نمونه‌ها۳.۱ - رمان "سه تفنگ‌دار"رمان "سه تفنگ‌دار"، رمانی است اثر نویسنده‌ی فرانسوی الکساندر دوما. این رمان قهرمانی‌ها و دلاوری‌های سه تن از تفنگ‌داران لویی سیزدهم به نام‌های آتوس، پورتوس، آرامیس و همچنین جوانی دلیر و باهوش به نام دارتن‌یان که جزء تفنگ‌داران سلطنتی می‌شود را روایت می‌کند. این چهار با هم پیمان دوستی بستند و در همه‌ی مهالک و مخاطرات با یکدیگر بودند. الکسندر دوما در این رمان اشخاص، زندگی و تاریخ قسمتی کوچک از تاریخ فرانسه را با مهارتی خاص به خوانندگان نشان می‌دهد. سه تفنگ‌دار در سال ۱۸۴۴ میلادی به‌صورت دنباله‌دار در یکی از مجلات فرانسوی منتشر شد. اولین بار این کتاب توسط محمدطاهر میرزا قاجار (محمدطاهر میرزا اسکندری طاب ثراه) در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار به فارسی ترجمه شد و به‌صورت چاپ سنگی منتشر شد. در سال‌های بعد ترجمه‌ی جدیدی از کتاب توسط ذبیح‌الله منصوری صورت گرفته است که مکررا به طبع رسیده است. ترجمه‌ی اخیر در ده مجلد منتشر شده است؛ این رمان از جمله رمان‌های حادثه‌ای است که در آن تا حدودی پیرنگ داستان گسترش یافته است. ۳.۲ - رمان "رابینسون کروزوئه"رمان "رابینسون کروزوئه" اثر دانیل دفو که مجموعه‌ای از حوادث گوناگونی است که برای قهرمانان داستان اتفاق می‌افتد. ۳.۳ - داستان "سندباد بحری"همچنین، داستان "سندباد بحری" در صورتی که آن را رمان بدانیم، مثال خوبی برای توضیح رمان حادثه‌ای است. حوادثی که در این رمان اتفاق می‌افتد، برحسب توالی زمانی پشت سر هم چیده شده است؛ ولی ارتباط زیادی با هم ندارند. ۴ - رمان حادثه‌ای و رمان پلیسیرمانهای حادثه‌ای تا حد زیادی شبیه رمان‌های پلیسی و کارآگاهی هستند؛ چون رمان پلیسی نیز، داستانی، حاکی از حوادث مربوط به دزدی، جنایت و کشف آن‌ها توسط کارآگاهان می‌باشد. ۵ - رمان حادثه‌ای در ایرانرمان حادثه‌ای در ایران، دست‌مایه‌ی بسیاری از پاورقی‌نویسان شده است. بسیاری از داستان‌نویسان ایران نظیر حسین‌قلی مستعان، جواد فاضل، کوروش بابایی، ر. اعتمادی، حمزه سردادور، منوچهر مطیع و غیره با بهره‌گیری از ویژگی‌های رمان‌های حادثه‌ای، پاورقی‌هایی پدید آوردند. برخی از آن‌ها نیز با در آمیختن ویژگی رمان‌های حادثه‌ای با رمان‌های احساساتی، داستان‌هایی خلق کردند که از این شمارند: رمان "آفت" از حسین‌قلی مستعان، "شیرازه" از جواد فاضل. [۴]
قالب‌های رمان، ستانزل، فرازنک؛ ترجمه‌ی دکتر پرویز معتمدی آذر، تهران، انتشارات روزگار، ۱۳۸۲، ص ۴۵۵.
۶ - ویژگی‌های رمان‌های حادثهایدر این‌گونه رمان‌ها طرح و شخصیت‌پردازی در درجه‌ی دوم اهمیت قرار دارد. علاوه بر این، ساختمان آن به‌جای آن‌که متوجه شخصیت‌پردازی و شک و انتظار مداوم و پیوسته باشد، بیشتر متوجه ارائه‌ی حوادث مهیج، دلچسب و اشتیاق‌برانگیز است. [۵]
واقعیت‌گرایی در ادبیات داستانی، الشکری، فدوی؛ تهران، انتشارات نگاه، ۱۳۸۶، چاپ اول، ص ۱۳۶.
در این مورد باز رمان رابینسون کروزوئه را مثال می‌زنیم، حوادثی که در این رمان اتفاق می‌افتد، یعنی کشتی شکستگی، مواجهه‌ی کروزوئه با فرایدی، درگیری او با بومی‌ها و غیره برحسب توالی زمانی پشت سر هم چیده شده است خواننده همواره در پی آن است که "سرانجام چه خواهد شد" این حادثه‌ها ارتباط زیادی با هم ندارند و هر حادثه با شک و انتظار قوی به حادثه‌ی بعدی گره نمی‌خورد. [۶]
رمان چیست، سلیمانی، محسن؛ تهران، انتشارات سوره‌ی مهر، ۱۳۸۷، چاپ سوم، ص ۳۹.
به عبارت دیگر در چنین رمانی، ساختمان پیرنگ سست و لق است و بیشتر بر حوادث هیجان‌انگیز و جالب توجه تاکید می‌شود تا بر شخصیت‌ها و هول و ولای معقول و حساب‌شده، یعنی حادثه پشت حادثه‌ای می آید و هول و ولای کاذبی ایجاد می‌کند تا کنجکاوی خواننده جلب شود و داستان تا آخر خوانده شود، به اصطلاح کشش یا انتریک داستان قوی است. [۷]
ادبیات داستانی، میرصادقی، جمال؛ تهران، انتشارات علمی، ۱۳۸۲، چاپ چهارم، ص ۴۵۴.
۷ - پانویس
۸ - منبعپژوهشکده باقرالعلوم. رده‌های این صفحه : اصطلاحات ادبی | واژه شناسی
|